Σύνοψη
Θεωρητικοί από διάφορα επιστημονικά πεδία συγκλίνουν στην άποψη ότι η πανδημία του COVID 19 αποτελεί ένα κομβικό σημείο στη νεότερη τουλάχιστον παγκόσμια ιστορία (Jones, 2020, Waitzkin, 2021).
Ειδικότερα στο πεδίο της Ψυχολογίας και της Ψυχιατρικής έχει ήδη αναπτυχθεί έντονος προβληματισμός για την επιβάρυνση της ψυχικής υγείας του πληθυσμού λόγω της πανδημίας. Έντονη ανησυχία εκφράζεται επίσης για την πιθανή αύξηση διαφόρων ψυχοκοινωνικών προβλημάτων μετά το τέλος της πανδημίας, ως απότοκο των πολλαπλών οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων που θα δημιουργηθούν (Gruber et al., 2021). Προεξάρχουσα θέση σε αυτή τη συζήτηση καταλαμβάνει το ζήτημα των εξαρτήσεων (είτε συμπεριφορικών, είτε από ψυχοτρόπες ουσίες), καθώς έχει ήδη παρατηρηθεί αύξηση της χρήσης ψυχοτρόπων ουσιών τον τελευταίο ενάμισι χρόνο στην Ελλάδα και διεθνώς.
Ταυτόχρονα έχουν παρατηρηθεί σημαντικά ζητήματα στη διαχείρισή του φαινομένου εξαιτίας της πανδημίας (Farhoudian et al., 2020, 2021, Kouimtsidis et al., 2021). Καθώς πρόκειται για ένα εν εξελίξει φαινόμενο οφείλουμε να είμαστε προσεκτικοί, όσον αφορά στις παρατηρήσεις και τα συμπεράσματά μας.
Στο παρόν κείμενο επιχειρείται να αναδειχθεί ένα πλαίσιο συζήτησης για την κατανόηση και την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων, υπό το πρίσμα των αλλαγών που προκαλούνται ή επιταχύνονται λόγω της πανδημίας. Παρουσιάζονται τα βασικά προβλήματα που εμφανίστηκαν στο πεδίο και οι στρατηγικές που εφαρμόστηκαν για την υπέρβασή τους.
Στη συνέχεια αναπτύσσεται ένας συνολικότερος προβληματισμός για την παρατηρούμενη (και προ της πανδημίας) κρίση του επιστημονικού παραδείγματος του πεδίου των εξαρτήσεων, η οποία γίνεται ολοένα και περισσότερο εμφανής. Σε αυτό το πλαίσιο, η πανδημία και οι συνέπειες της λειτουργούν καταλυτικά προς την κατεύθυνση «απομάγευσης» του κυρίαρχου επιστημονικού μοντέλου ερμηνείας της εξάρτησης, προκειμένου να προκύψουν περισσότερο ορθολογικές και αποτελεσματικές ερμηνείες και μεθοδολογίες αντιμετώπισης του φαινομένου.
